Cmimi i Vitit te Ri per Ironi te Paqellimshme i shkon... gazetes Week!! The award for unintentional irony goes to ... "Java" newspaper.

Pyetja qe me shqeteson mua eshte:
Si tingellon me bukur, kur flasim PER Gegnishten?
Kur e levdojme ne Anglisht, apo SHQIP!
Gazeta Java dukshem mendon qe Anglishtja i ben me shume nder Gegnishtes se kjo palo-gjuhe tjeter, shqipja e memes, me nje fjale!!

Apo... ndoshta nuk po flasin fare per Gegnishten keta?! Ndoshta po levdojne hiret e Geges! Gega asht burre i pashem?
Ben vaki, ben vaki!

Analistet - Inteligjienca e re Popullore? Me sa duket!

Ka disa kohe qe fjala "analist" ka filluar te beje vend ne fjalorin e te perditshmeve te Shqiperise. Por tani se fundi, kjo fjale, me duket mua, po perdoret gjithnje e me shume si pershkrim, kaq! Pak a shume si fjala "kuadro" (ai eshte kuadro), nje fjale po aq e vagullt per tu perkufizuar!!

Dhe dje me ne fund mberriti edhe vendi i vecante ne Tribune per kete klase te re; klasen e Analisteve!
Vini re me kujdes se KUSH mori pjese ne kete ceremoni!!



Dekorimi i Kelcyres, jo ne faqen zyrtare

E Enjte, 27 Dhjetor 2007
Me propozim te Kryetares se Kuvendit, Presidenti Bamir Topi dekoroi me 22 dhjetor me urdhrin “Gjergj Kastriot Skenderbeu” pese personalitete te historise, Lef Nosi, Dom Nikolle Kacori, Mit’hat Frasheri, Pandeli Evangjeli dhe Ali Kelcyra. Kane kaluar pese dite nga dekorimi i firmetareve te Aktit te Pavaresise dhe ne faqen zyrtare te internetit te Presidences nuk eshte publikuar ende dekorimi i tyre. Procedure kjo e njohur edhe e praktikuar me cdo dekorim qe kryhet nga kreu i shtetit. Dekorimi u krye ne Kryesine e Kuvendit ne nje ceremoni te organizuar nga Kryetarja Topalli, e cila kembenguli per dekorimin e tyre. Dekorimi u be ne pranine e familjareve te firmetareve, historianeve, studiuesve, deputeteve dhe ANALISTEVE. :)




http://www.kohajone.com/html/artikull_16142.html

Rruga me emrin me te gjate ne bote? Ka shume mundesi!

Nje nga gjerat e para qe te ben pershtypje kur del nga Shqiperia, eshte fakti qe shumica e rrugeve kane emra njefjalesh! Mbahet mend kollaj, dhe shenjat kushtojne me pak.
Megjithate, edhe me dy fjale (Ismail Qemali)eshte e pranueshme. Por a ka zarf qe e nxe kete adrese?

Vaj si kenka ba dyrnjaja - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Vaj si kenka ba dyrnjaja,
Mos me t'u ba me kene gjalle;
Une i mjeri fukaraja,
Paskam ndodhun pa ikball*.

II
Gjith' prej hallit, prej sikletit,
Me u ba' borxh me dal' me trete;
Mora rrugen e gyrbetit,
Selametin per me gjete.

III
Rrugen mbare me lote e lava,
Der' sa mbrrina jabanxhi;
Zemra m'tha gjithmone se kjava,
Qysh i vogel, der' n'pleqni.

IV
Me tamam kane pase thane motit,
Vendit t'huej mjer kush i shklet;
Paska kene shkruemun prej Zotit,
Me m'shkue jeta ne gyrbet.


------------
*Ikball - fat

Oh! N'ate fushe t'mejdanit - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
O, n'ate fushe t'mejdanit,
Shkon e vjen dyrnjaja,
Sille kryet prej xhamit,
Digjet fukaraja.

II
O, cka po t'thote jot'ame,
Dite edhe per dite,
Ven dallfes* m'njen'ane,
N'dac me xane ashik-e.

III
O, mori shtat selvi-e,
Shikjo ne qitab-e,
Fol me goje Nurije,
Se ban shume sevap-e.

IV
Djali ka cue leter,
Shndoshe e mire po jam,
Kqyr e gjeje nji tjeter,
Se per ty nuk jam.


--------
*Dallfes - Mbulese e qendisur koke qe vinin nuset

Moj e vogel si florini - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
O, moj e vogel si florini, aman, aman, aman-e;
O, permbi hazna* t'xhevahirit aman, aman, aman-e;
O, permbi pashallaret e Vezirit, shota moj zylyfe,
Je mbi shoqet tueja, more sy.

II
O, me dijte ti sa fort te due, aman, aman, aman-e;
O, sy e vetlla t'i due aman, aman, aman-e;
O kalem te zi jane shkrue, shota moj zylyfe,
Je mbi shoqet tueja, more sy.

III
O, moj gershetat fije ari, aman, aman, aman-e;
O, hije t'bajn-o, midis t'ballit, aman, aman, aman-e;
O, porsi hana qi del s'parit, shota moj zylyfe,
Je mbi shoqet tueja, more sy.

-----------
* Hazna - Thesar

Shkoj e vi flutrim si zogu - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Shkoj e vi flutrim si zogu, tue shetite,
Ndalem nen dritare me t'pa ty moj drite;
O shpirt, sa te due, del njihere e rri me mue,
Zemra jeme per mbas teje ka mbarue.

II
Si u shkrina e s'te pashe, moj bukuri,
Nen dritare t'tueja, vashe, po kjaj si f'mi;
Kjaj se m'ke hutue e s'po di se ka me shkue,
Zemra jeme per mbas teje ka mbarue.

III
Ti moj vashe, n'ate dritare, cfare mendon?
Mue prej gjumit, pse me cove, cfare kerkon?
A e din se kam mbarue, ma nuk mundem me durue,
Jeta jeme per mbas teje krejt u shue.

Dalin vajzat prej mejtepit - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Dalin vajzat prej mejtepit*,
Dal e i pres me i kokerr molle;
Dalin tresin aman,
Bregut t'detit aman,
Jalla u shofsh, o hajde moj,
Shkodra jone, Shkodra jone.

II
N'ate penxhere bri sarajit,
Kishte ndeje nji vajze e re;
Me dallfes*, hej aman,
Midis ballit, aman,
Sec me shtine, hajde moj,
Gjalle ne dhe, gjalle ne dhe.

III
Kush ka qene njaj kundraxhija*,
Qi t'u ba moj ty ashik;
Ta ka marre, hej aman,
Masen me sy, aman
Stivaletin*, hajde moj
Nji percik*, nji percik.

*Mejtep: Shkolle fillore.
*Dallfes: Mbulese koke ne forme kakije e qendisur qe vinin nuset.
*Kundraxhija: Kepuce-beresi, kepuctari
* Stivalet: Taka e kepuceve te grave.
*Percik: ???

Te gezojme se erdh' pranvera - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Te gezojme se erdh pranvera
perseri
Permbi t'gjitha lule t'tjera
Bashke me ty moj drandofille
do te rri.

II
Tash sa kohe qi s'jena pa,
na te mjeret
Mos te rrime ma k'shtu tue kja
Avitu, o mori lule,
te marr ere.

III
Ganxhe t'buk'ra ne behar-e,
i shperthen
Dashtnine n'zemer m'a njall-e,
Era jote, mori lule,
kah te vjen?

IV
Mos t'na shkoje moj drandofille
kjo pranvere
Bashke me ganxhe, gemin sille
Avitu, o mori lule
te marr ere.

Dashtnuer t'u bana - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Dashtnuer t'u bana,
Une ty, moj lule;
Rrezet si hana,
N'zemer m'i prune.

II
Prej larg t'shikjojshe,
Si rrezja e diellit;
Kur m'u afrojshe,
Si engjell qiellit.

III
Tue kja syte m'rrine,
M'ka lodhe dashtnija;
T'keshe moj mirsine,
T'ruejte Perendia.

O bylbyl, o more i mjere - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
O bylbyl o more i mjere,
Gjithfare kang'sh rrin tue kendue;
I pafati rrin gjith'here,
Nate e dite tue vajtue.

II
Mbramje vone e nadje heret,
Plasa i mjeri per me t'pa;
Kam kujtue se nji ksaj here,
S'ke me m'lane mue me kja.

III
Permbi vese te drandofillit,
Lot't e mi ke me i pa;
E me lule t'tjera t'prillit,
N'prehnin tem ti ke me ra.

Iptida per te paren here - Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare

I
Iptida* per t'paren here,
Vete ke dashte me fole me mue;
Mos e pritsh gushtin e veres,
Qi kaq shpejt don me m'harrue.

II
Ke fillue me ma vue kamben,
S'ke dashtnine qi kena pase;
Edhe une tash ta marr anen,
Ndonse e di se kam me plase.

III
Lot't e mi po shkojne si gurra,
E prej syshe jam tue verbue;
Ta kam mbajte besen si burrat
Vec ne dac me m'u sharkue.

---------------
*Iptida - Ne fillim

Tekste Kengesh te Vjetra Shqiptare - Pranvera filloi me ardhe

I
Pranvera filloi me ardhe,
Dhe bylbyli nis me k'ndue;
Njajo drandofillja e bardhe,
Del n'dritare me ndigjue.
O shpirt sa te due,
S'bashku jeten me kalue

II
Rreth e rreth Shkodres jam sjelle,
Lule m'lule tue shetite;
Nder ma t'buk'rat ty t'kam zgjedhe,
Porsi hylli i bukurise.
O shpirt sa te due,
S'bashku jeten me kalue.

III
Kanarinen e merr malli,
S'mundet kuj me i diftue;
Se bylbyli asht i pari,
Edhe une i kam besue.
O shpirt sa te due,
S'bashku jeten me kalue.

Cfare thote? Cfare thote? - Kenge popullore shqiptare

Une e kam shume qejf muziken popullore shqiptare. Sa me e vjeter kenga, aq me me qejf e degjoj. Me me qejf dhe me me kujdes. Pse? Sepse shpesh, kengeve te vjetra nuk ua marr vesh fjalet. Nganjehere sepse incizimi eshte i keq, nganjehere sepse kengetari nuk ka diksion te rregullt dhe i ha fjalet. Nganjehere, thjesht sepse nuk i kuptoj fjalet.
Pyes rrotull per ndonje fjale, ca here me pergjigjen me "nuk e di", ca here te tjera me pergjigjen me nje fjale qe i eshte ngjitur kenges me vone.

Kete vere gjeta ne Shqiperi nje liber te quajtur: "250 Kenge Qytetare Shkodrane", transkiptuar dhe harmonizuar nga Tonin Zadeja dhe Tonin Daija (Idromeno, 2000).
Duke menduar qe ka dhe te tjere njerez me kete kuriozitet per fjalet e kengeve te vjetra shqiptare, dhe duke shpresuar qe ky Blog eshte i "Gugllushem", vendosa qe here pas here te postoj tekste te kengeve qe gjenden ne kete liber. Koshient qe botuesit e ketij libri nuk do marrin asnje lek te verdhe nga kjo pune, i kerkoj ndjese, por ne vetvehte jam i qete sepse, e para, leket e mia i moren (20 mije leke te vjetra, faleminderit shume) dhe e dyta, sepse une besoj thellesisht qe keto kenge jane prone e TE GJITHEVE, dhe keshtu "e drejta e autorit" eshte nul.
Po e filloj ne...ne postimin tjeter

Vazhdim...

Une lexova me shume nga zoti Jubica, dhe per vete ate. Jo aq entuziast sa c'isha ne fillim por nejse, nejse...


• Irhan Jubica


(vijon nga numri i kaluar)

Kadare viziton varrin e Fishtës

Në njërën nga ditët e para të prillit të vitit tonë 2007, Ismail
Kadare ka vizituar privatisht Kishën Françeskane në Shkodër. Ndoshta

është rastësi që kjo vizitë bëhet në 40-vjetorin e ndalimit të fesë,
kohë që shënon edhe dhunimin e varrit të Gjergj Fishtës, por Kadare
mund të ketë dashur të përkujtojë pikërisht atë ngjarje me mikun e
tij të ri, Zef Pllumi. Drejtuesi i Bibliotekës së mrekullueshme
Françeskane, xhakoni Viktor Demaj nuk e mohon ardhjen e Kadaresë te
françeskanët, por kujdeset që ta distancojë kishën, duke e quajtur
thjeshtë si “një vizitë private për Atë Zef Pllumin”. Fra Viktori,
që pret të shugurohet meshtar sivjet, nuk dëshiron të tregojë asnjë
detaj nga vizita, edhe pse dihet se përveç shëtitjes në ambientet e
ish-kinema “Punëtorit”, Kadare ka pasur, gjatë ndenjes njëditore,
edhe një drekë të konsideruar “pune” me disa bashkëpunëtorë të afërt
të klerit françeskan në Shkodër, e ndonjë të ftuar tjetër.
Ka zëra që duke u nisur nga dashuria e re e shkrimtarit Kadare për
katolicizmin, flasin për mundësinë e konvertimit në të krishterë,
ashtu siç thuhet se mund të jetë shndërruar një tjetër lider
shqiptar, vite më parë. Mbështetësit e kësaj teze e paraqesin këtë
veprim të mundshëm të shkrimtarit, si një sakrificë që Kadare është
i gatshtëm të bëjë për të dëshmuar para botës prirjen dhe
identitetin perëndimor të kombit që përfaqëson.
Për motive që nuk dihen, vizita u mbajt sekret, larg mediave dhe
opinionit, por mësohet se kujdestarët e kësaj vizite e kanë dëmtuar
karakterin pozitiv të pelegrinazhit të Kadaresë në Kishën e Fishtës,
me ndërhyrjet tejet të zellshme për të ruajtur fshehtësinë.
Megjithatë, për këtë vizitë është folur mjaft në opinion. Një pjesë
e intelektualëve thonë se “duke njohur karakterin e Kadaresë…” nuk
çuditen, ndërsa pjesa tjetër pohon të drejtën e individit për
ndryshim. Vetë Demaj thotë se “Kadare pranoi” faktet, duke u
përpjekur kështu, nga një pozitë jo fort komode të ruajë më shumë se
“Nderin e Kombit” Zef Pllumi, vetë Kadarenë, për disa qëndrime aspak
të lashta denigruese ndaj figurës së klerit katolik, e posaçërisht
ndaj Fishtës.

“Ai që nuk pendohet, a duhet falë?”
Por pavarësisht nga meshtari i ardhshëm, ipeshkvi Zef Simoni mendon
ndryshe. Në “Letërsia shqipe e pamè ndryshe” autori i mëse një
dyzine librash, pa ia mohuar për asnjë çast talentin shkrimtarit të
njohur, duket sikur i vë ngjitur shprehjen italiane “sprecato”, kur
pasi parashtron se “…Shkrimtarët e realizmit socialist… janë
lajkatarë të regjimit e të personës së tij [diktatorit]”, bëhet i
drejtpërdrejtë: “Ismaili e ka mbushë realizmin socialist me qindra
vargje e rreshta që nuk hyjnë në vlera, sepse kanë lëvdue partinë e
kanë rrëzue të gjitha strukturat e shoqnisë”. “…Një shkrimtar tjetër
me talent Ismail Kadare, që do t’ishte nxanës i bindun, tue i ndejtë
gatitu diktatorit”, shkruan Simoni duke portretizuar autorin e
sulmit mbi Fishtën. “Kadareja nisë të bante ndryshime, - vazhdon
Simoni duke iu referuar kohës së tashme, - …i hiqte romanit negativ
“Gjenerali i ushtrisë së vdekur” priftin, korrigjonte disi shkrimet
fajtore kundër Fishtës…”
Në një nga botimet për eksport, K. Bihiku duket se bën historinë kur
shkruan: “The most well-known writers of this literature such as Gj.
Fishta, V. Prenushi, A. Harapi etc. supported the ideological
expansion of Italian fascism, thus, paving the way for the Italian
aggression of April 7, 1939”. Pa dyshim që për shkak të famës dhe
përgjegjësisë, vetëm Kadaresë do t’i kujtoheshin qëndrimet mohuese
ndaj Fishtës. Kështu, në kohë të ndryshme Kadare është kritikuar nga
Injac Zamputi, Kapllan Resuli, Kasëm Trebeshina, Petraq Kolevica,
Fatos Lubonja, Aurel Plasari etj.
“Fjala ‘kronikë sterile’, shkruan monsinjor Zef Simoni në kapitullin
“At Gjergj Fishta, maje e letërsisë kombëtare”, kur flitet për
“Lahutën” prej Ismailit asht jo thjesht e gabueme, por randë gabim,
fort gabim, tejet e gabueme, ‘tërësisht e gabuar.”
Por ipeshkvi Simoni thotë se “e duem shkrimtarin ma nalt”, e për
këtë “Ideali ma i zgjedhuni në botën e fajeve, asht ai i pendimit
rranjësuer”, sepse “… ndër ne, të gjithë shkrimtarët… [e] realizmit
socialist, … rrijnë si në nji mëkat të pafalun…në këtë mënyrë mund
të bahen fytyra … pa çiltërsi”.
Ndërsa retorika e At Konrrad Gjolaj është e prerë: “Ai që nuk
rrëfehet, ai nuk pendohet, dhe ai që nuk pendohet, a duhet falë?”.
A është i të njëjtit mendim edhe At Zef Pllumi? Fra Viktori qeshet,
duke shtuar se kjo është mrekullia e françeskanëve shqiptarë: një
tolerancë mendimesh të ndryshme.
Ndoshta në këtë këndvështrim duhet parë kjo vizitë e shkrimtarit në
Kishën Françeskane të Gjuhadolit, e patjetër edhe në varrin e
Fishtës e në ata altare, kapela e korridore ku përpara se me lindë
Kadare, shkelnin sandalet e françeskanit më të madh shqiptar.

Kush ia bëri varrin Fishtës
Në pllakën përkujtimore në të majtë të Kishës Françeskane shkruhet
një tjetër datë e rivarrimit të eshtrave të Fishtës, nga ajo që
shkruajnë kronikat e pakta të kohës, të cituara më sipër.
Megjithatë, tepër i çuditshëm është fakti se prej 4 nëntorit 1990 të
mbajtjes së meshës së ringjalljes në Rrmaj, ose prej mbrëmjes së
dhjetorit ’90, kur “anonimi” konfirmoi dhunimin e varrit, ose prej
vitit 1991 kur u krijua shoqata me emrin e poetit, ose prej vitit
1993 kur Kisha Françeskane po rikonstruktohej e deri më 13 nëntor
1995 “mbas dy vjet punimesh kur i erdh radha me u shtrue dyshemeja e
kishës me rrasa mermeri”, nuk u bë asnjë përpjekje për gjetjen e
eshtrave të Gjergj Fishtës. Janë pesë vjet të gjatë që në rrëfimet e
disa françeskanëve që kanë shkruar me shumë pasion për Fishtën,
mbushen me shkrime gazetash. Zef Pllumi thotë se shteti shqiptar
“demek-demokratik” e bëri veshin shurdh përpara kërkesës së tij për
ndihmë në gjetjen e varrit që ai vetë shkruan se ia ka hapë Fishtës,
natën e akullt të 31 dhjetorit 1940. Por Pllumi, i cili pretendon se
lajmin për dhunimin e varrit të Fishtës e mësoi nga një “anonim”
vetëm në vitin 1990, nuk thotë se cilat ishin “hienat” që mund të
silleshin rreth varrit të Fishtës edhe mbas vitit 1993, kur në
Kishën, çelësat e së cilës i kishte Cavallini, punohej për
restaurimin edhe nga dëshmitari i 1967-ës, i mbikqyrur madje nga një
Topall tjetër, bashkëshorti Tonç i kryeparlamentares së ardhshme
demokrate.
Edhe pse i noterizuar, procesverbali i gjetjes së eshtrave duket se
ka përplasje me të vërtetën, më së paku për sa i takon datës.
Gërmimet kanë filluar me dt. 13 nëntor, e në “Françeskanët e mëdhaj”
shkruhet se “N’e nesre gërmimet vijuen përsëri. U gjet … nji copë
nga petku fetar (stola)…” ndërsa procesverbali që daton 13 nëntor
1995, e përfshin në listën e objekteve të gjetura, edhe stolën,
krahas kockave të tjera, falangave, karpeve e metakarpeve, ndoshta
të dorës së majtë të Fishtës, duke pasur parasysh vendvarrimin.
Pllumi shkruan se skulptori i monumentit të vetëm të Fishtës, Pjerin
Kolnikaj, është edhe autori i projektit të varrit, të realizuar me
materiale mermeri me shkronja bronzi.
Pa iu nënshtruar asnjë analize shkencore, eshtrat e gjetura 2 m nën
dhè, bashkë me protagonistët që u grupuan në një komision të
posaçëm, pritën deri më 1996 për të nderuar kujtimin e poetit, varri
i të cilit i ka kushtuar shtetit 1350 dollarë.

Duke kërkuar një “Pse?”
Më kot, Ernest Koliqi, një vit përpara dhunimit të varrit të
Fishtës, shkruan nga Italia: “Kush dënon Fishtën, don t’asgjâsojë
frymën e lidhjes së Prizrendit, mohon idén qenësore të rilindjes
shqiptare. Kush don me i a vorrue veprën në humnerë të harresës,
kapërdin faktorët historikë e gjeografikë që përbâjnë arsyen qênjeje
së nji Shqipnije shqiptare.” Më vonë, Zef Valentini nuk do të
mjaftohej me habinë për vazhdimin e sulmeve, por do t’i kërkonte
“gati zyrtarisht” shtetit shqiptar ta rivlerësonte Fishtën, duke u
bërë ndër të parët që kuptuan arsyet e dënimit të poetit: “Si mundet
vallë… që regjimi i Hoxhës dhe i Shehut e kanë dënuar me ostracizmin
më të egër? Ata s’janë aspak as njerëz të ditur as mendimtarë të
shkëlqyer, por vetëm të pajisur me nuhatje e dinakëri, cilësi këto
mëse të zakonshme në Shqipëri. E vërtetë është se dëshmia e parë e
fushatës antifishtjane qe ndikimi i fortë serb në vitet e para të
regjimit komunist; e kjo kuptohej qartë, poeti i madh kishte luftuar
gjithnjë tmerrësisht synimet ekspansioniste sllave.” (“Popuj dhe
misione”,1 Prill 1972).
Kjo ide e Valentinit për sulm mbi Fishtën për llogari të
jugosllavëve, mbështetet ndoshta pa dijeni të këtij teksti, edhe nga
“cërnagorasi” Kapllan Resuli, i cili në “Fishta dhe të tjerë” e
akuzon Fishtën për antimalazez e antiserb, duke shkruar: “…[Fishta]
impenjohet për t’i indoktrinuar shqiptarët me urrejtje ndaj
sllavëve-ortodoksë në përgjithësi e ndaj cërnagorasve në veçanti…”.
Për çudi, kjo tezë ishte hedhur më parë edhe nga Kadareja, te
“Ardhja e Migjenit…”, ku autori i “Lahutës së Malcisë” akuzohet për
ksenofobi, sidomos drejtuar sllavëve. Në atë kohë “për fat” nuk
ishte botuar ende ditari i gruas së konsullit austiak, gjatë
rrethimit të Shkodrës, von Zambur, ku ajo shkruan: “20 mars 1913, e
enjte, … sot pasdreke isha te Marta [familja e kapedanit të Mirditës
Prenkë Bib Doda, Shënimi im, i.j.], ku takova fratin françeskan
Fishta, i cili u shkreh me tërë rreptësi kundër malazezëve, kundër
barbarizmave të këtij shteti që e mban veten si “komb i civilizuar”,
sepse akuzuesit do të kishin pasur një “provë” më shumë. Ndërkaq,
një tjetër autor kujton se akuza të këtilla ndaj Fishtës janë bërë
që në vitet e para të atij që quhet “çlirim” i vendit. Shtypi
katolik botëror shkruan se menjëherë pas nënshkrimit të një traktati
miqësie të Shqipërisë me Jugosllavinë, “Lahuta e Malcisë” u
konsiderua “vepër antisllave” dhe u ndalua.
A mund të thuhet pra, se për shkak të këtyre akuzave që i bëheshin
Fishtës herë-herë edhe nga shqiptarë, ambasadori ortodoks jugosllav
në Tiranën e fundviteve ’40 do të ishte i pranishëm në pjesën më të
madhe të gjyqeve “të popullit” kundër klerikëve katolikë në Kinema
“Rozafat”? Konrad Gjolaj thotë se i ka parë vetë në pushimet e
seancave prokurorët dhe gjyqtarët shqiptarë duke pirë kafe me
diplomatët e Titos. Në një rast tjetër, nëpërmjet një
ish-sekretareje dhe përkthyeseje të Enver Hoxhës, tregohet krenaria
e diktatorit shqiptar teksa i raporton ambasadorit jugosllav
goditjen për vdekje që i kishte dhënë katolicizmit në Shqipëri
vrasja e Anton Harapit, por diplomati i kërkon zhdukjen e Gjon
Shllakut për rrënimin e plotë të françeskanëve shqiptarë. Sipas
porosisë, Shllaku u dënua me vdekje në prani të diplomatit
jugosllav, të cilit Mati Prennushi do t’i drejtohej gjithë neveri:
“Heee, … Serb, o serb!” I njëjti diplomat është i pranishëm edhe në
dënimin me pushkatim të Dedë Malajt e burgosjen e disa të tjerëve.
Miqësia me jugosllavët mori fund, për t’u hedhur në krahët e një
miku tjetër sllav: Bashkimit Sovjetik, por për Fishtën gjërat nuk
ndryshuan. Duke iu referuar dashurisë së gjatë me Kinën, në mënyrë
shumë kontradiktore Zef Simoni shkruan se pikërisht në këtë periudhë
“nisi të vlerësohet Fishta”, kur në fakt kjo kohë përkon me ethet e
revolucionit kulturor, pasojë e të cilit është edhe dhunimi i varrit
të poetit. Deda, nipi i ish-sekretarit të Fishtës, Antonin Fishta,
që prehet në kapelën në të majtë të altarit të Kishës Françeskane në
Shkodër, nuk kujtohet ta ketë mësuar atëherë lajmin për dhunimin e
varrit të Gjergj Fishtës. Ai mendon se axha i tij, i cili është një
ndër klerikët që nuk firmosën Statutin e ofruar nga qeveria për
ngritjen e një modeli anglez të Kishës Katolike Autoqefale Shqiptare
të shkëputur nga Vatikani, siç kishin bërë myslimanët dhe
ortodoksët, duke pranuar edhe emërimet e “kryetarëve të feve” nga
shteti - mund ta ketë ditur për Fishtën, sepse shihej gjithnjë e më
shumë i mërzitur, derisa edhe vdiq më 1970, i mbyllur në vetvete,
por “ai nuk fliste me njeri për këto gjana”.
Megjithatë, duket shumë e çuditshme që prosllavizmi i flaktë apo i
mbuluar i Tiranës (i akuzuar edhe si shkaktar i lënies së Kosovës
nën Jugosllavi për 50 vjet), të ketë vendosur fatin e eshtrave të
Gjergj Fishtës, poetit që vjershën e parë ia kushtoi një
bashkëkombasi të Titos “Al Valente Poeta Sign. Silvio Kranjcevic”
(1892); priftit që kishte aq autoritet sa të ndërhynte me sukses te
Krajl Nikolla duke ia shpëtuar jetën Mati Prennushit, të dënuar me
varje nga serbët për ngritjen e flamurit më 1911 në Deqiç.
Pelegrinazhi i munguar
Qysh prej dhjetorit 1940 kur u shpall si “premtim” e deri më sot,
varri i Fishtës nuk u bë asnjëherë vend pelegrinazhi, si varri i
Hygoit, Kafkës. Herë-herë duket se kjo nuk ka ndodhur për shkak të
mungesës së publicitetit të kësaj ideje, por nuk janë rastet që kanë
munguar. Fra Viktori e pranon se “krejt pak” njerëz kujtohen të
kthejnë te Fishta kur hyjnë në Kishën Françeskane, e ndërsa numri i
njerëzve që mund të vijnë enkas për varrin e poetit është edhe më i
pakët. Ndoshta njerëzve ua bllokon rrugën mjegulla e misterit të
pakuptimtë për fatin e eshtrave e të autorëve të këtij krimi,
mjegull që nuk davaritet, por veç shtyhet tash 15 vjet nga njëri
rrëfim në tjetrin, i njerëzve besnikë të aleancës së heshtjes. Në
mos në letër, në arkivat e gjalla të françeskanëve pa diskutim janë
të fotografuara të gjitha detajet dhe protagonistët e ndodhisë që
megjithatë, implikon dhe vë në dyshim edhe moralin e shtetit
shqiptar, si palë që duhet të kishte ofruar hapjen e hetimeve
zyrtare. Nuk dihet nëse ndonjë përpjekje e tillë nuk i është
përkrahur shtetit, e as se ndoshta 40 vjet mbas dhunimit të
përgjithshëm të fesë, sot Kisha është e mjaftuar me marrjen o
zgjerimin e disa pronave, me ndonjë ftesë nga politika e të njëjtit
shtet që ende nuk ka lypë ndjesë për rrënimin e institucionit të
besimit te shqiptarët, ashtu si kanë bërë Gjermania pas Luftës së
Dytë, apo Gjon Pali II në emër të Vatikanit për Kryqëzatat, e së
fundi edhe serbi Tadiç për kroatët. Nuk mund të dihet as nëse
ndërhyrja për t’i dhënë Zef Pllumit të gjithë titujt zyrtarë është
dirigjuar për të larë të mëkatet ndaj Fishtës, por Zef Pllumi nuk
është Gjergj Fishta. Suksesi i protagonizmit absolut të Fishtës në
shumë fusha, me siguri që meriton më shumë se barazvlerësimi me
shpikësin e viagrës.
Por ndoshta problemi kësaj here quhet pozicionim i palëve: prej
rrëfimeve të deritashme për eshtrat e Fishtës, mësohet se llogorja e
dëshmitarëve është e zënë. Duhet një palë tjetër si e akuzuar. Për
këtë duhet pritur sa të zbardhë, e mandej mund të shihet se kush
është në llogoren përballë; por meqë terri informativ rreth këtij
fakti mund të zgjasë, mbetet të besohet se armiku mund të mos
mësohet asnjëherë.
Ose se nuk ka pasur kurrë llogore tjetër.
Bibliografia

Zef Pllumi “Françeskanët e mëdhaj”
Zef Pllumi “Histori kurrë e tregueme”
Zef Simoni “Persekutimi i Kishës Katolike në Shqipni, 1944-1990”
Konrrad Gjolaj “Çinarët”
Pjetër Pepa “Tragjedia dhe lavdia e klerit katolik në Shqipëri”
Dhori Qiriazi “Krishtërimi në Shqipëri”
Injac Zamputi “Fishta. Koha, njeriu, vepra”
Vehbi Bala “Gjergj Fishta. Jeta dhe vepra”
Anton Nikë Berisha “Vepër e qenies dhe e qenësisë sonë”
Ismail Kadare “Autobiografia e popullit në vargje”
Ismail Kadare “Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe”
Ismail Kadare “Dantja i pashmangshëm”
Kapllan Resuli “Fishta dhe të tjerë”
Kapllan Resuli “Fytyra e vërtetë e Ismail Kadaresë”
Gjergj Gashi “Vatikani dhe Arberia 1700-1922”
Hortense von Zambur “Rrethimi i Shkodrës”
Petraq Kolevica “Lasgushi më ka thënë”
Ernest Koliqi “Shejzat”
Zef Valentini “Vepra”
Lazër Shantoja “Vepra”
Hamdi Bushati “Shkodra dhe motet”
Kasëm Trebeshina “Hylli i Dritës”
Kolec Çefa “Andrra e Mjedies”
Gjergj Fishta “Vepra letrare 1”
“Lahuta e Malcisë” (Romë 1991)
IHGj “Histori e Shqipërisë”
ASHRSH “Fjalori Enciklopedik Shqiptar”
Koço Bihiku “A history of Albanian literature”
“Martirizimi i Kishës Katolike Shqiptare 1944–1990”
Gazetat “Zëri i popullit”, “Zëri i rinisë”, “Jeta e re”, “Bashkimi”,
“Puna”, “Drita”, “Rilindja Demokratike”, “Koha Jonë”, “Albania” etj.

Gaca te nje cilesie te larte shkrimesh

Sot rashe ne kete shkrim te nje njeriu te panjohur (per mua). Shkrimi eshte i nje cilesie te larte dhe une mezi po pres per vazhdimin e tij neser tek Gazeta Shqiptare (qe nuk eshte as gazete, dhe as shqiptare, por kjo eshte tjeter mesele, dhe nuk ja ul vlerat shkrimit).
Gjeta dhe nje biografi te vogel te autorit. Kini nge, dhe lexojeni shkrimin deri ne fund sepse do jene 5 minuta te harxhuara mire.

Irhan Jubica
Lindur ne Shkoder, me 1973. Me 1994-'95 kryeredaktor i gazetes "Thyerje". Me 1996 kryeredaktor i revistes letrare "Orana", me 1997-e vazhdim, koordinator i Penclub "Orana", nje grupim i shkrimtareve te rinj shkodrane. Me 1997-1999 redaktor i kultures ne gazeten "55". Me 1999 themelon dhe drejton gazeten "Fjala e Shkodres". Me 1996 boton vellimin e pare poetik "Beduini i fundit" ("Orana"), ndersa me 1997 vellimin ne proze "Nata e Shen Valentinit" ("Marin Barleti").
Ka botuar ne shtypin letrar dhe ate periodik artikuj problematike kulture, si dhe krijimtari poetike e proze, si dhe perkthime nga italishtja e anglishtja. Aktualisht kryeredaktor revistes letrare "ars"





Nje varr per te verteten e eshtrave te Fishtes


29/07/2007
• Irhan Jubica



Pikëpyetje, shumë pikëpyetje A janë hedhur me të vërtetë në Drin
eshtrat e Gjergj Fishtës? A mos kjo histori është më shumë
një legjendë, që për shkak të ndjeshmërisë së publikut, rezultoi më
funksionale se ajo letrarja e vitit 1963, me protagonistë një
gjeneral dhe një prift? A është e mundur që i njëjti dëshmitar të
ketë qenë i pranishëm edhe kur është dhunuar varri, që sipas një
varrmihësi, ka qenë rreth dy metër larg pllakës së mbishkruar, edhe
kur janë futur eshtrat në thes, edhe kur janë ngarkuar në karro edhe
kur karroja ka ecur përgjatë qytetit nëpër një rrugë rreth 3 km deri
në Drin? Drini qarkon një pjesë të mirë të Shkodrës, ndaj në ç’vend
janë hedhur në Drin? Në ç’datë? Në ç’orë? Kush tjetër ishte
dëshmitar? Cilët ishin varrmihësit? Po karrocieri? A e dinin
varrmihësit se për çfarë po gërrmonin? Po karrocieri, a e dinte se
çfarë po hidhte në lumë? Kush i urdhëroi të gjithë këta njerëz? Po
sikur eshtrat e Fishtës të mos jenë hedhur fare në lumë, por të jenë
fshehur diku tjetër?
Pse nuk i janë përgjigjur këtyre pyetjeve asnjë nga françeskanët që
shkruan historinë e atij Kuvendi të famshëm? Pse nuk është shpallur
një kërkim zyrtar i pjesës tjetër të eshtrave? A është e vërtetë se
lufta ndaj besimit në Shqipëri, më së shumti ishte luftë kundër
katolicizmit (dhe myslimanizmit), e udhëzuar apo frymëzuar nga
ortodoksia sllave për shkak ndoshta të një xhelozie të vjetër të
tyre ndaj katolikëve shqiptarë, meqenëse edhe numri i klerikëve
ortodoksë të përndjekur është i papërfillshëm, sidomos në raport me
besimet e tjera?
Nuk janë pikëpyetjet e vetme që dalin duke lexuar dëshmitë aq të
pakta e fragmentare të atyre që e jetuan atë kohë. Një pjese të
këtyre pyetjeve tenton t’i përgjigjet ky shkrim, por natyrisht
pyetja më thelbësore mbetet “Pse?”.

Jeronimi përsëri
“…U shkatërruan kishat… Pranë altarëve të Krishtit u lidhën kuajt si
në grazhd… Eshtrat e martirëve u nxorën nga varret”. Fjalët e
përkthyesit “Shë Hieronim” ilir të Biblës në latinisht, sipas
Bogdanit, duket sikur janë shkruar në vitin 1967, e jo dikund rreth
vitit 400 të mijëvjeçarit të parë, e ndonëse i referohen dyndjes së
hunëve, gotëve, skithëve e vandalëve në Ballkan e më gjerë, e japin
më së miri tablonë përmbyllëse të luftës së komunistëve shqiptarë
kundër besimit. Kjo luftë kishte nisur që në vitin 1945 me
burgosjen, torturat, internimin, pushkatimin e mbi 200 klerikëve, me
grabitjen dhe vjedhjen e autorësisë së arkivave unikale të kishave,
vlera e të cilave më shumë se fetare ishte kulturore e historike
shqiptare, me prishjen e 2300 objekteve me vlera arkitekturore të
kultit.
E pikërisht në vitin 1967, plot 1900 vjet mbas 29 qershorit të
kryqëzimit dhe tretjes së varrit të apostullit të Krishtit, Shën
Pjetrit, në Shqipëri u dhunuan dhe u tretën eshtrat e Shën Fishtës,
“Apostullit të Madh të Shqiptarizmës”, siç e quan Koliqi.
Në fakt, për faj të shqiptarëve ose jo, panteonit kurrë të ngritur
të kombit i mungojnë shumë prej eshtrave të të vdekurve të mëdhej:
varri i Gjergj Kastriotit u dhunua prej turqve, përpara se trupi i
pajetë i Pjetër Bogdanit të hidhej në shesh po prej aziatikëve. (Zef
Simoni shkruan se më 1946, pas torturave, edhe trupi i varur i
priftit Mark Gjani iu hodh qenve e kockat u lëshuan në përrua.) As
serbët nuk u mjaftuan vetëm me vrasjen e mbledhësit të Kanunit,
Shtjefën Gjeçovi; “L’Osservatore Romano” i 30 janarit 2000 thotë se
në të njëjtën mënyrë u sollën edhe komunistët me eshtrat e Jak
Serreqit, Lazër Mjedës, Gaspër Thaçit, Ernest Cozzit, Bernardin
Shllakut e Gjergj Fishtës. Në shumë shkrime përmendet edhe Dedë Gjo’
Luli, për të cilin herë thuhet se ka qenë varrosur pranë Fishtës, e
herë në kapelën e vogël, në të majtë të altarit të Kishës
Françeskane, bashkë me fretërit e lartpërmendur, por kjo nuk i
pengoi komunistët ta njihnin hero, edhe pse ia tretën eshtrat.

Fjalët e kohës. Fishta që s’është
7 shkurt 1967. Gazetat “Zëri i Popullit”, “Bashkimi”e “Puna” botojnë
fjalimin pesërfaqesh, në dukje kundër burokracisë, që Enver Hoxha
kishte mbajtë një ditë më parë në takimin e zgjeruar të disa
organizatave të rinisë e Partisë së Punës. Disa ditë më vonë,
fjalimin e botojnë edhe “Zëri i rinisë”, “Jeta e re” e çdo gazetë
lokale në vend. Gazetari i KQ të PPSH-së Xhelil Gjoni njofton në
“ZP”-në e 8 shkurtit se gjimnazistët durrsakë të “Naim Frashërit”
kanë marrë një nisëm për ta çliruar vendin prej së vjetrës e prej
fesë. Ky kryeartikull, në gazetën më të frikshme në vend, pasohet
nga të tjerë shkrime që pasqyrojnë entusiazmin e rinisë për
“dacibaot” që bllokojnë edhe dyert e kishave e xhamijave. Kinezëria
kulturore përkrahet në Durrës nga shkolla “Mujo Ulqinaku”, e më pas
nga i gjithë vendi. Në artikullin e gjatë “Kotësia dhe dëmi i
paragjykimeve fetare” të ZP së 18 marsit, Selami Tabaku, Arif Gashi
dhe Gjon Jaku (ky i fundit i akuzuar prej një bashkëkohësi si një
ndër “spiujt e parë të sigurimit në Shkodër, informatori kryesor për
pjesën katolike”) akuzojnë Patër Anton Harapin (që më 1944
shkruante: “…për fe e atdhe… ky asht besimi e kjo asht Shqipnia që
po na zhduket ndër duer”), Hafiz Ali Tarin (antizogist, teolog
musliman që kishte mbajtur një fjalim të ndjerë në varrimin e
Fishtës) e Sali Myftinë për lidhje të ngushta me pushtuesit. Fishta
është kudo, por nuk përmendet askund. Fishta nuk përmendet as në një
shkrim për shtypin në Shkodër, që Vehbi Bala boton në “Jeta e re”,
ku ia ka dalë ta përjashtojë publicistin Gjergj Fishta nga
kontributi i themeltar në krijimin e drejtimin e “Elcisë së zemrës
s’Jezu Krishtit”, “Zanit të Shna Ndout” e “Postës së Shqypnies”, por
sidomos të “Hyllit të Dritës” pa të cilin nuk ka as histori të
shtypit shqiptar. Është koha kur në faqet e para të gazetave,
nëpërmjet titujve të mëdhenj masat e ndërsyera kërkonin “t’i
djegim”, “t’i shkatërrojmë” jo vetëm zakonet prapanike dhe
mashtrimet e fesë. Një përfaqësi e lagjes “Kongresi i Përmetit” po
në Shkodër, më 19 mars i shkruan një letër “shokut Enver Hoxha” ku e
njofton se xhamijat që kishin në lagje po i kthenin nga qendra terri
në institucione kulture. Aksione të tilla raportoheshin përditë nga
radioja dhe gazetat, si në Gjepalaj, Durrës, Tiranë, Roshnik të
Beratit, Kukës etj. E për ta mbajtur të ndezur zjarrin ku do të
digjeshin armiqtë, më 16 prill Këshilli i Përgjithshëm i Frontit
Demokratik të Shqipërisë i drejton një tjetër thirrje popullit “për
t’u ngritur mbi të vjetrën”.
Bashkë me fletërrufetë e panumërta ku në emër të rinisë kërkohej
ndalimi i fesë, kjo ishte ana e dukshme e asaj që ndodhi më 1967,
vit që i parapriu ateizmit zyrtar e që kulmoi me hapjen në Shkodër
të të vetmit muze ateist në botë. E padukshmja pjesë e këtij
aisbergu qe fatale për shkak se kalonte nga zyrat e Sigurimit të
Shtetit.
E Sigurimi nuk ka bërë asnjë fletërrufe.

Thash e them ose “bâj e bjer”
Historia e shkruar për herë të parë në një “RD” të fillimvitit 1991,
përveç kopjimit nga njëra gazetë në tjetrën, do të qarkullonte si
ata gojëdhënat, vërtetësia e të cilave, për shkak se i mvisheshin
diktaturës komuniste të konfirmuar si gjakatare dhe e pashpirt, nuk
kërkonte fakte konkrete, por mjaftohej me një pusullë anonime. Shumë
prej autorëve që shkruan për Fishtën qysh prej erës së demokracisë e
këtej, shprehen të sigurt se ka ndodhur pikërisht ashtu si shkruante
më 1990, sipas Zef Pllumit, një anonim në sallën e klubit të rinisë
“Heronjtë e Vigut”: Me urdhër të Bilal Parrucës, atëkohë kryetar i
Komitetit Ekzekutiv si dhe kryetar i Frontit Demokratik të Shkodrës,
eshtrat e Fishtës janë hedhur në Drin.
Duket pra, se ky është kontakti i parë që jo vetëm Zef Pllumi ka
pasur me lajmin për zhvarrimin e Fishtës, sepse në një shkrim
tjetër, vetë Pllumi pyeste: “A u zbulue ndonjiherë vorri i vërtetë i
Fishtës dhe a u hodhën në lum eshtnat e tij? Nuk mund [të] them
kurrgja me siguri”. Këtë artikull të rifillimit të “Hyllit të
Dritës” Pllumi e sjell në vitin 2001 në “Françeskanët e mëdhaj” dhe
e rikonfirmon në 2006 në “Histori kurrë e tregueme”, por duke i
bashkngjitur një shkrim ku, n’mes tjerash thuhet: “Kje natë. Simbas
nji dishmitari okular, eshtnat e të vorruemit i nxuerën gjithë inad
e i hodhën në Drin.” E më pas “…zoti Ferdinand Topalli, i cili
dishmonte se e kishte pa me sy dikur kah i bajtën me karro eshtnat e
Fishtës për me i hjedhë në Drin” (“Histori kurrë e tregueme”, 2006).

Ndryshe nga Pllumi që shkrimeve të veta u shton nga ndonjë element,
por pa e zbuluar të vërtetën, Konrrad Gjolaj, gjithashtu françeskan
dhe i burgosur, në veprën e tij të guximshme “Çinarët” (1996) i
përmend thuajse shkarazi “vorret e përdhunueme të Fishtës, Mjedës…”
ndërsa duke iu referuar vdekjes së Bernardin Shllakut, hedh dritë
mbi vendin e mundshëm të tretjes së eshtrave të Fishtës, kur thotë
se Shllaku ishte varrosë në Kishën Françeskane, por “me
‘revolucionin kultural’ edhe eshtnat e Tija u tretën buzë Drinazës,
në afërsi të Bërdicës, bashkë me eshtnat e vllazënve të tjerë t’asaj
Kishe”. Ipeshkvi Zef Simoni, në të shumëcituarin në botë
“Persekutimi i Kishës Katolike në Shqipni, nga 1944-1990” (botuar
një vit pas “Martirizimit të Kishës Katolike Shqiptare 1944–1990”,
Tiranë, 1993), e rreshton Fishtën në një listë emrash të
priftërinjve katolikë që iu tretën eshtrat, pa treguar asgjë
konkrete se si, ku, kur e kush i ka bërë këto krime. Ndërkaq, me një
akrobaci absurde Dhori Qiriazi arrin të mos e përmendë fare dhunimin
e eshtrave të Fishtës, në librin e tij “Krishtërimi në Shqipëri” që
ndoshta duhej të kishte kushtimisht shumë të vërteta për
persekutimin e klerit katolik, e posaçërisht të varreve të tyre, si
një ndër krimet më barbare të kryera nga komunizmi. As Kapllan
Resuli në “Fishta dhe të tjerë” (2001) nuk e përmend fare zhvarrimin
e Fishtës, pavarësisht synimit të librit të tij. Në vitin 1992,
ndërsa i jepte përgjigje akuzave që iu patën bërë për 50 vjet
Fishtës, studiuesi fisnik Injac Zamputi nuk ka dashur me sa duket,
të merret me çështjen e eshtrave. Megjithatë, brenda kapakëve të
librit të tij “Fishta. Koha, njeriu, vepra”, botuesi F. Ferra e merr
të mirëqenë dhunimin e varrit të Fishtës, kur shkruan “Veprën e
Fishtës nuk arritën ta zhdukin, si zhdukën eshtrat e tij”.
Natyrisht, libri me dy data “Gjergj Fishta. Jeta dhe vepra” i
autorit Vehbi Bala nuk mund të kishte diçka për zhvarrimin e
mistershëm të Fishtës, jo vetëm për shkak se në Fjalorin
Enciklopedik Shqiptar të vitit 1985, ky autor kishte shkruar “tanë
të zezat”, por edhe se lënda e librit daton shkurt 1961, pra 6 vjet
përpara natës pa datë të dhunimit të varrit.
Një autor tjetër, M. Korça, në “Patër Gjergj Fishta… gjeniu pa varr”
edhe pse nuk jep asnjë burim, e nuk citon asnjë dëshmitar, siguron
se “ish …edhe një natë e errët shkurti kur u përdhunua varri. Një
palë eshtra flakeshin në Dri për ta asgjësuar. … Bilal Parrucën
caktuan që urdhërin ta jepte!” Në këtë frymë duket se janë hartuar
mjaft artikuj. F. Radovani në “Një monument nën dhè” është i sigurt
se “përveç françeskanëve të tjerë u dhunue vorri i Poetit Kombëtar
At Gjergj Fishta dhe … eshtnat… u tretën.” Edhe një ndër studiuesit
më seriozë të letërsisë shqipe, Anton N. Berisha në librin e tij
“Vepër e qenies dhe e qenësisë sonë”, (Prishtinë 2003), nuk e ndjen
të nevojshme të citojë asnjë burim kur pohon: “Tërbimi i kuqalashëve
ndaj këtij krijuesi madhor [Fishtës] dhe veprës së tij mbërriti deri
në absurd: ia zhdukën varrin dhe eshtrat!”. Disa vjersha e skica të
tashme të realizmit demokratik gjithashtu e marrin të mirëqenë
dhunimin e varrit të Fishtës, veç me një të dëgjuar. Në fund të
vitit 1996, dy shkrime të njëpasnjëshme në RD për ceremoninë e
rivarrimit të Fishtës, veç gafave panumërta nuk ofrojnë asgjë nga e
vërteta; madje njëri prej tyre mund të konsiderohet i
papërgjegjshëm: mbasi i ka quajtur disa herë eshtrat “mbetje të
tretura të trupit të poetit”, A. Malja shkruan më 29 dhjetor se
kisha françeskane e Shkodrës u prish gjatë vitit 1967 dhe “Me këtë
rast humbën edhe eshtrat e At Gjergj Fishtës.” Vetëm një ditë më
parë, I.Seci, në të njëjtën gazetë kishte përmendur disa herë se
eshtrat e Fishtës ishin tretur nga barbarët komunistë, por pa dhënë
as më të voglin detaj se si ka ndodhur kjo. Aty shkruhet gjithashtu
se Fishta ka vdekur me 30 janar e jo dhjetor, se ka vdekur në vitin
1910 e jo 1940 etj.; gabime të mundshme teknike.
Por padyshim, maja më e lartë e asaj që mund të quhet manipulim me
çështjen, është një libër i sapobotuar me autor Pjetër Pepa. Rreth
15 nga 1600 faqet e dyvëllimshit “Tragjedia dhe lavdia e klerit
katolik në Shqipëri” (2007), i kushtohen kapitullit me titullin “20
mars 1967. Hidhen në Drin eshtrat e Poetit Kombëtar Padër Gjergj
Fishta”. Mbasi shpall qysh në titull lajmin, autori duket se
pendohet në rradhët në vijim, kur shkruan: “Për të qenë i saktë me
historinë, më duhet të them që nuk jam i sigurtë nëse, vërtet, në
këtë datë u hodhën në Drin eshtrat e Poetit Kombëtar!” Dhe më pas:
“U hodhën në Drin e gjithçka përfundoi me turp” (v.II, faqe 373).
Edhe pse nuk e vë në dyshim hedhjen e eshtrave në Drin, autori nuk e
gjykon të nevojshme të sqarojë lexuesit, por edhe historinë me të
cilën pretendon të jetë i saktë, se si ndodhi akti e cilët ishin
aktorët.

Nga ta kapësh
Ndoshta askush nuk dëshiron ta diskutojë vërtetësinë e (f)aktit të
tretjes së eshtrave të Gjergj Fishtës, por pas shfletimit të mijëra
faqeve libra e gazeta është e pamundur t’i rezistosh tundimit për të
bërë pyetjen tjetër: kur? Ka kaq pak informacion në qarkullim, dhe
koha për hapjen e arkivave të fshehta duket se nuk do të vijë
asnjëherë në Shqipëri, sa është thuajse e sigurt se ndoshta për
shkak të natyrës së çështjes, edhe kjo pyetje aq e thjeshtë e
joimplikuese “Kur?” mund të mos marrë kurrë përgjigje. Për aq kohë
sa të dyja datat e ofruara nuk mbështeten në dëshmi apo dokumente,
do të ishte e gabuar të besohej si kohë e kryerjes së atij riti
hienash qoftë nata e shkurtit, e pretenduar nga M.Korça, qoftë 20
marsi i përgënjeshtruar nga vetë P.Pepa.

Nominus svnt odiosa
Është mëkat që Konrrad Gjolaj, ky burrë i dehur prej të vërtetës nuk
ka shkruar asgjë për zhvarrimin e Fishtës, edhe pse të krijohet
përshtypja se pikërisht kjo lëndë përbënte kapitullin që sikur i
është hequr në çastin e fundit librit të tij “Çinarët”, së fundmi
ribotuar nga françeskanët “me lejen e të parit të fesë”. Megjithatë,
boshllëkun që krijojnë autorët e tjerë në veprat e tyre për Fishtën,
në lidhje me pyetjen e rradhës “Kush e dhunoi varrin”, mund ta
plotësojë rrëfimi i jashtëzakonshëm i fratit velipojak Gjolaj, alias
Tomë Marku. Një ndër kapitujt e këtij libri të panderuar me asnjë
“Pendë” prej MTKRS e madje jo fort të pëlqyer nëpër Shkodër e gjetkë
për të vërtetat therëse, është ai kushtuar mësuesit të tij, njërit
prej dy priftërinjve gjermanë të pushkatuar në Shkodër më 1946:
Alfons Trackit. Përpara këtij kapitulli, vjershat e këngët e
panumërta kushtuar mësueve janë të vogla, por le të kthehemi në
çështje. Faqe pas faqeje, duke paraqitur gjendjen e klerit katolik
qysh prej vitit 1945, At Gjolaj nuk heziton të japë një mori emrash
të atyre që ishin protagonistët e sulmit mbi besimin, sulm që nuk u
ndal me vdekjen. Viti 1967 nuk është dhe aq i largët, ndaj paraqitja
e emrave të mëposhtëm mund t’ia kthejë kujtesën atyre që dinë diçka
për këtë ngjarje të errët. Gjithmonë duke cituar At Konrrad Gjolajn
nga libri i tij “Çinarët” (1996), konstatojmë se: Misto Treska, Kolë
Jakova, Rasim Guri, Gjovalin Luka, Irakli Bozo, Tonin Jakova, Gjon
Bushati, Muhamet Oruçi, Ahmet Daja, Sadetin Mandija, Ismail
Barbullushi, Zija Dibra, Mark Ndoja, Arif Gjyli, Hajdar Delvina,
Dulaç Lekiqi, Elez Mesi, Qazim Kapisyzi, Zoj Themeli, Fadil
Kapisyzi, Hysni Ndoja, Dul Rrjolli, Lilo Zeneli, Zoj Shkurti, Nesti
Kopali, Gjon Prendushi, Çesk Shoshi, Hys Zaja, Pjetër Darragjati,
Mestan Janiku, Aranit Çela, Tonin Miloti, Spiro Pane, Gjon Jaku,
Rrahman Përllaku, Qamil Gavoçi, Gani Dizdari, Ahmet Çaku, Mahmut
Kaja, Shaban Arra, Gaspër Leci, Martin Margilaj, Gac Mazi, Nuri
Llazani, Stavro Frashëri, Çiril Pistoli, Sabri Hoti, Ethem
Barbullushi, Gjon Banushi, Hamit Beqja, Ramiz Alia, Ylvi Dibra,
Pjerin Kçira, Gjovalin Mazreku, Zef Bardhoku, Vehbi Çanga, Luigj
Shala, Hulusi Hako, Dilaver Sadikaj, Pjetër Hasi, Mark Uli, Sadik
Rama, Rustem Sykja, Nevzat Haznedari, Ndoc Deda, Vehibe Xhabija,
Xhixhi Mazi, Xhuhere Mushani, Satber Jubani, Minire Haxhi, Kasëm
Troshani, Xheudet Miloti, Hamdi Ulqinaku, Shyqyri Çoku, Asllan Lici,
Rakip Beqja, Jup Kastrati, Viron Koka, Bik Pepa, Kadrie Kopliku,
Marie Vasili, Mita Leka, Bose Marku, Marie Siliqi, Laje Haxhia,
Gjylafe Gjylbegu, Jovanka Perja, Violeta Stavri, Adlije Kazazi,Pal
Mëlyshi, Xhemal Selimi, Adlije Bushati, Ndreko Rino, Mehmet Shehu,
Shefqet Peçi, Faik Kapllani, Skënder Drini, Tano Banushi, Hasan
Smaja, Lin Çollaku, Nush Baba, Asim Halili, Zef Shohi, Faik
Minarolli, Ali Xhunga, Hilmi Seiti, Dhimitër Shkodrani, Jahe Tefiku,
Mustafa Qilimi, Hilmi Hebovija, Loro Beltoja, Xhemal Dini, Angjelin
Kumria, Fadil Ymeri, Ramiz Hafizi, Halit Isufi, Fadil Kraja, Jovan
Vojushi, Selahedin Cena, Luigj Frangaj, Mikel Prennushi, Musa Kraja,
Lin Simoni, Pjetër Hasi e Mark Tarri ishin njerëzit më aktivë të
kohës në krye të luftës kundër fesë dhe njerëzve të fesë. Ai përmend
edhe Ndoc Vasilin, xhakonin e ri, që më vonë, sipas tij do të bëhej
bashkëpunëtor i Sigurimit në futjen e armëve në Kishë, si dhe disa
priftërinj të tjerë, të cilët më vonë janë penduar e falur nga
eprorët e kishës. Sipas Gjolajt, detyrat dhe përfitimet e secilit
ishin të ndara: një pjesë ishin spiunë; një pjesë agjitatorë dhe
bërtitës në salla gjyqesh kundër klerit; një pjesë përvetësuan
veprat shkencore nga arkivat e kishave dhe u doktoruan, me studimet
e Justin Rrotës, psh.; një pjesë ishin të pabesë me miqtë; një pjesë
i kanë lyer duart me gjak duke torturuar për vdekje, duke gjymtuar
këmbë, duke ngulur gozhdë në kafka, apo duke ekzekutuar të
pafajshëm; një pjesë ndërmerrnin hetime, ngrinin akuza dhe
nënshkruanin mandate vdekjeje; një pjesë ishin ordinerë, hajdutë,
kriminelë, përdhunues; një pjesë…
Është e qartë se përderisa bëhet fjalë për periudhën nga vitet 1945
e në këtej, pjesa më e madhe e emrave të akuzuar prej Gjolajt kanë
vazhduar ta udhëheqin deri në fund luftën kundër fesë, pra edhe
mbylljen e kishave e të xhamijave. Ndryshe nga anonimi i dhjetorit
1990 që citon Zef Pllumi, Konrrad Gjolaj nuk përmend emrin e Bilal
Parrucës, një figurë aktive në jetën partiake, shoqërore, madje edhe
gazetareske në Shkodrën e atyre viteve, por shtimi i këtij emri nuk
përjashton mundësinë që dhunuesit e varrit të Fishtës të jenë disa
prej emrave të lartpërmendur. Edhe konfirmimi apo hedhja poshtë e
kësaj hipoteze të mbështetur në fakt, në një taban të qëndrueshëm, i
takon gjithashtu të ardhmes, meqenëse së tashmes, dëshmitarët kanë
vendosur t’ia mbyllin gojën.
Prej kohësh jo vetëm në “gazetën gojore të Shkodrës” qarkullon një
variant, sipas të cilit dy burra të së njëjtës familje, me të
njëjtin mbiemër kanë kryer zhvarrimin dhe hedhjen e eshtrave në
Drin. Por këto dy burra mbajnë mbiemrin e një prej anëtarëve të
kuvendit të Shqipërisë. Pushteti i politikës, jo vetëm në Shqipëri,
ka mbytur të vërteta dhe njerëz të mëdhenj, ndaj pyetjes se a janë
emrat e të akuzuarve nga kjo “gazetë” në listën e mësipërme, apo ato
emra ruhen jo vetëm prej politikës, por ndoshta edhe për arsye të
reputacionit të besimit, më saktë se askush tjetër mund t’i
përgjigjet dëshmitari i vetëm publik i zhvarrimit, F. Topalli, i
cili flet nëpërmjet shkrimit të dikujt tjetër, por pa treguar
asnjëherë se cili paska qenë ai status i tij kaq i fuqishëm, që i ka
mundësuar praninë që në momentin e dhunimit të varrit e deri në
hedhjen diku në Drin të eshtrave të Gjergj Fishtës, ndoshta në
njërën nga ditët e para të prillit të largët 1967.
Po në këtë qytet, një ish-punëtor kërkon shpërblim të majmë për të
treguar vendin, ku sipas tij janë fshehur eshtrat e Fishtës, që ai
pretendon se nuk janë hedhur në Drin. Se sa të drejtë ka në
pretendimin e vet ky njeri, ndoshta nuk ka për t’u mësuar asnjëherë,
jo vetëm se që prej 16 vjetësh ai nuk ka gjetur njeri t’ia blejë të
vërtetën e tij, por dhe se ky variant është hedhur në treg, kohë më
parë nga njerëz me kredibilitet të dyshimtë e me qëllime aspak të
qarta.

(vijon në numrin e ardhshëm)











Copyright 2007 Gazeta Shqiptare

Tutje, tutje nga qyteti. Nga rremuja nga rremeti

Une kam filluar te krijoj nje si bicim koleksioni artikujsh udhetimesh qe njeri apo tjetri shkruan neper gazeta apo revista. Inglizi i thote "arm-chair traveller". NJe zhaner i tere librash te tille i ofrohen njerezve qe si puna ime ka me shume deshire per te udhetuar se mundesi.
Nganjehere keto artikuj jane te nje cilesie jo shume te larte, dhe nganjehere te nje cilesie shume te mire, sidomos kur shkruesi nuk ka "political agenda" dhe kur nuk niset per te bere nje artikull "gjitheperfshires". Shkrimi i meposhtem eshte i nje cilesie te mire. Fotografia, akoma me e mire...



www.revistamapo.com






Vafsh ... pas Dajtit
Shkruan : Ben Andoni

Dy arkitektëve italianë, që iu besua ndërtimi i qendrës
urbane të kryeqytetit të shqiptarëve, Florestano de
Fausto dhe Armando Brasini, pak ditë pasi kishin marrë
detyrën, nuk patën më asnjë mëdyshje. Këtë qytet të
paqëm dhe tipik osman të formësuar pak nga pak pas
rënies së Mesjetës, që ua kishin kërkuar për ta
prezantuar me një look modern në shekullin e XX, duhet
t’ia dedikonin natyrës. Nga njëra anë, në Lindje Agimi
dhe këndej kodrave Perëndimi. Pra, të gjithë banorët e
Tiranës në mëngjezet e tyre, do të gdhiheshin me imazhin
e lindjes së Diellit mbi Malin e tyre, që do ta shikonin
pastaj dhe fikjen me Perëndimin, përtej kodrave.
Ky kanon profesionistësh duket se i shpëtoi dhe kohës
socialiste, ngaqë në thelb, arkitektët e erës së
Musolinit, ishin sërish të mirëkuptuar. Por, kjo, deri
një dekadë më parë, kur Dajti do të zhdukej gradualisht
nga ndërtimet e pafundme, shumësyresh pa as më të voglin
kriter përmasash. Dhe, e vetmja mëdyshje, e cila mbeti
dhe që i grishte tash kryeqytetasit ishte sesi do të
dukej nga pas Dajti i ëndrrave të tyre. Në fakt,
Xhavitit, këtij plaku me kaloshinë, që has në fushën
ndanë Teleferikut, pak herë është kureshtuar për pas
Dajtin. I ka mjaftuar, ai i vërteti, ai që i ka falur
bukën e përditshme...

Episod banorësh në Dajt
Këtë e kujton shpesh burri 64 vjeçar, që për çdo ditë i
ngjitet malit. Në diell, në shi, në borë...ai me kuajt e
tij çapitet ngadalë drejt malit. Xhavit Cana, një banor
i hershëm, ka përgatitur një kaloshinë dhe prej Priskës
vjen për çdo ditë në fushën e madhe para ish-Kampit të
Pionerëve. Ka gjashtë fëmijë, të gjithë të rehatuar.
Njëri prej tyre, pikërisht më i zoti, që kuptohet se ai
e përmend me shumë respekt (sepse i ka ngjarë atij për
punë), i ka përgatitur këtë kaloshinë. Burri e ka
zbukuruar, paskëtaj, për tu bërë grishjen e parë sidomos
rishtarëve që zbresin nga Teleferiku. Janë ata që e kanë
përballjen e parë me të. Kështu ndodh për çdo ditë,
ndërsa ai vjen dhe i falet i vetëm perëndisë, që njeh në
këtë botë dhe ky është Mali i Dajtit. Në këtë vend ka
punuar për të gjithë jetën dhe me të gjitha punët, për
të cilat ka mundur. Ka mbathur kuaj, ka rregulluar
samarë, ka qenë farkëtar. Ka qenë dhe çfarë ka qenë, por
çdo gjë që ka bërë, ka qenë e lidhur thjesht me Dajtin.
Kokëulur sheh i përmalluar sesi pak nga pak të rinjtë
mbushin dhe mbushin vendin dhe i kënaqen Dajtit të tij.
Krejt i tij. Por, çuditërisht, pak gjëra di për Dajtin.
Asnjëherë nuk ka dëgjuar për kalanë, qindra metra më
tutje dhe fare pak për hapësirën e madhe pas tij.
Mjaftohet me këtë që i ka falur Zoti, këtej. Nga pas e
ndjek një djal me një kal bash të bukur, që pretendon se
e ka të racës arabe-angleze.

Malit përpjetë
Në fakt, kaosi i kryeqytetit të shqiptarëve të ndjek
gjatë dhe kur i afrohesh periferisë së Tiranës, e kupton
në thelb sepse Tirana është e tillë. Vërtet, kur e lë
Shkozën dhe fillon e ngjitesh pak nga pak drejt malit, e
kupton se po futesh në normalitet. Nga Uzina Traktori në
drejtim të Shkozës dhe pastaj në Fushë Farkë, një rrugë
që hera-herës është e mirë dhe hera herës e keqe, ti
duhet t’i bësh vend makinave të tjera, që vinë nga sipër
dhe bëjnë lidhjen e banorëve me qytetin. Kanë ndërtuar
ku kanë mundur dhe mungesa e një plani duket qartë. Sa
më lart të shkosh aq më shumë do të kuptosh kaosin në
simbolin emblematik të kryeqytetit. Ka pak rëndësi. Prej
atje vjen uji, krijohet mikroklima dhe ai është edhe
Mburoja, që e mbron kryeqytetin nga erërat e tërbuara,
që do e rrihnin nga të gjitha anët. E, Dajti është i
vendosur. Ai i bën mbrojtje qytetit duke parapritur
erërat detare, që vinë nga larg, dhe pastaj dremit e
mbrojtur me shkurret mesdhetare, që rriten qetazi ashtu
si edhe në lartësitë simotra në vende të tjera të
Shqipërisë së Mesme dhe Veriore...Ka ndryshuar shumë
peizazhi në vend, por duke iu afruar Surrelit do të
shikosh se banorët kanë ndryshuar më shumë. Shumë syresh
punojnë në kryeqytet, ndërsa shtëpitë e reja ia kanë
ndryshuar pamjen këtij vendi komplet...Nuk shikohet
ndonjë pastërti e veçantë, ndërsa ndërtimet e reja nuk
duhet thënë se ndryshojnë shumë në cilësi. Vendi është
tejmbushur me klube dhe makina që vinë nga Tirana.
Ndërsa, më të rinjtë si zakonisht heqin...ditën duke
soditur. Pak më tutje arrijmë në Priskë. “Do bëhet fshat
turistik”, më thotë shoferi Naim, një njeri që e njeh
bajagi mirë të gjithë zonën. Ka pasur dikur një makinë
të madhe, nga ato që ne i njihnim me emrin Skodë me turi
dhe e ka bërë pëllëmbë për pëllëmbë këtë vend. Pak nga
pak më tregon të gjithë shtëpitë e rishtarëve, që
pretendon se i njeh mirë... Aty më duket se e ka Besnik
Mustafaj, këtu filani, dhe në aksh vend ky tjetri më
thotë...pas pak.
Pas Dajtit
Kështu vazhdojmë mes Qafës së Priskës dhe befas shfaqet
ajo që quhet pas Dajt.
Sakaq rruga tashmë merr përposhtë majtas, ndërsa ajo që
të afron pas Dajti, është një shkurrnajë ahu e kafenjtë
dhe një reliev tejet e thepisur. Personalisht më duket
një rrugë tipike e pjesës veriore të shqiptarëve. Në një
kohë të tillë, por gati 100 vjet më parë, Georg von Hani
bridhte për të gjetur vendin nga ky buron Erzeni.
Pikërisht këtu afër. “Në Tiranë, preokupimi i parë ishte
gjetja e njerëzve që mund të më jepnin informata lidhur
me krahinën nga ku buron Erzeni dhe pas kërkimesh të
gjata të pasuksesshme, më së fundi, dy ditë pas
mbërritjes sime këtu, më sollën një imam të ri nga Shën
Gjergji, kryeqendrës së kësaj krahine, të quajtur Elmaz
Efendi...Pasi punuam sëbashku për afro një orë me
rradhë, ai filloi të mërzitet...Në fakt më deklaroi se
Erzeni kishte dy vendburime, prej të cilave burimi jugor
ndodhej në fshatin e Shën Gjergjit, që kishte një
gjatësi prej një orë e një e çerek larg Shëngjinit, ku
njëjtësohen këto dy burime, ndërsa burimi verior gjendej
në Shën Mëri, që ishte vetëm një orë larg Shëngjinit.
...Unë kërkova që të më sillnin pak dhè dhe me anën e
tij unë formova dy lugina. Eshtë e qartë që në këtë
mënyrë Elmazi e kuptoi atë që kërkoja, por megjithatë më
pyeti pse interesohesha për krahina të njohura prej
meje. Pasi e qetësova në atë drejtim, ai vazhdoi të më
pyeste përse interesohesha nëpërmjet vendesh, ku aty nuk
kalonte asnjë rrugë dhe së fundi çfarë kisha ndërmend
t’i bëja atdheut të tij...”.

Pas Dajtit, Në vendin ku donte të shkonte von Hani
Në fakt, që nga rruga, ku kam lënë pas Qafë Priskën, një
tabelë të orienton se një gjysmë dyzine fshatrash,
dergjen në këtë hapësirë. Që nga e rrëpirta e shpateve
lindore të Dajtit, poshtë kalon një rrugë dhe përpara ke
Qafmollën, që duket se bën një gjum të patrazuar. Kudo
përreth, guroret e kanë rrethuar Dajtin dhe tregojnë më
së miri mbijetesën e re të banorëve se në këtë
vend...Pikërisht, poshtë Dajtit, një çift që duhet të
jenë bab e bir hedhin vështrime dhe kanë ndaluar buzë
rrugës me një Ford të vogël...Nga e majta, të duket
rruga, e cila tashmë qetuar të çon në Bizë, ndërsa
matanë ajo që të dërgon drejt Shën Gjergjit apo
fshatrave të tjera nga vjen Erzeni. Njihem me dy burrat,
ndërsa Naimi vihet në rolin e ciceronit: “Duke kaptuar
një mal, të themi. Pastaj duhet të shkohet në Malin me
Gropa, (Kuptoj që dikur ishte aq i përfolur për vrasje
të pafundme, por që asnjëherë nuk janë provuar). Andej
është Shën Gjergji dhe Shën Mëria. Nga andej vjen uji
për Tiranën”. Gjurmët e borës së pak ditëve më parë e
kanë mbuluar këtë pjesë barishtesh. Por, kjo nuk mjafton
këtej, që Dajti të përsërisë mrekullinë e dikurshme të
perëndimit. Hapësirë e stërmadhe, që e ka pushtuar këtë
serenitet, nuk thotë ndonjë gjë më shumë. Që nga Dajti
me pikën më të lartë 1612 metra- nga shkalla e Tujanit
në VP deri te Qafa e Priskës në JL kemi një gjatësi
rreth 8 km e gjerësi 3-4 km. I vendosur midis dy
thyerjeve tektonike, Dajti ka formuar një ngritje malore
të rrëpirët, veçanësisht në shpatin lindor. Por këtej
duket realisht se nuk ka jetë poshtë saj. Ose më mirë
është krejt antiteza e pjesës në perëndim, ku është
Tirana e vërtetë. Veçse në horizont të mjafton Erzeni i
paqëm, tejet Martaneshi, më përtej Kruja. Diku poshtë
pas një lidhje prej 27 kilometrash, që e lidhin me
qendrën në vitin 1951, u ça një tunel, që solli ujrat e
Selitës në Qytet. Dhe, po kështu u vu në punë edhe
hidrocentrali i njohur V.I. Lenin. Naimi ma tregon me
gisht.
Gjeologët i vlerësojnë formacionet “e ndërtuara nga
gëlqerorë të kretakut në të cilët janë zhvilluar
dukuritë karstike, sidomos në pjesën e lartë e të
zhveshur nga bimësia. Me gelqerorët e proceset karstike
janë të lidhur xeherorët e boksideve, që janë zbuluar në
gjithë Dajtin. Nga ana strukturore mali i Dajtit është
formuluar mbi një rrudhë pozizive me një krah. Mbetjet e
krahut perëndimor të kësaj strukture vërehen në sektorin
e Tujanit, por tashmë si fragmente tektonike. Shkëputjet
gjatësore regjonale në lindje dhe perëndim ndërlikohen
nga disa shkëputje lokale tërthore. Në sipërfaqe ato
shprehen në përhapjen e brekçieve (Gryka e Tujanit). Për
rrjedhim shpatet e këtij mali janë asimetrike. Kurrizi
është i ngushtë dhe i prerë dhëmbë-dhëmbë. Ky shkëmbim
njohurish me banorët duket se nuk i bën përshtypje dy
banorëve bab-e bir, që pas vitit 1991 kanë pushtuar një
pjesë toke poshtë dhe që me sa duket po shikojnë
realisht një mundësi zgjerimi këtu. “Një dreq e merr
vesh me këta. Por, nuk ma mbushin mëndjen”, më thotë
Naimi, që vazhdon të orientohet mrekullisht. E përsërit
me krenari se këtë rrugë e ka bërë me qindra herë, teksa
sillte trupa nga Biza. Vetë nuk mendoj ndonjë gjë më
shumë veçse, po mos të ishte Dielli (këtu poshtë Dajtit,
për dreq nuk nxeh), ky vend do ishte i përshtatshëm për
një vend të paqëm internimi. Fshati i Qafmollëve më
duket një i tillë me indiferencën e tij dimrake. Harroj
se në këtë klimë tipike malore me verë të freskët dhe me
një dimër me shumë rreshje ka pak vështirësi. (Sasia e
rreshjeve shkon 1200-2000 mm. Sasia më e madhe e tyre
bie në shpatin perëndimor dhe jugperëndimor të tij,
kurse në lindje kjo sasi është më e pakët se 1000-1200
mm. Ajo që të bën përshtypje është se në Dajt gjen
shprehje të plotë shtrirja vertikale e bimësisë. Në
shpatin perëndimor deri në latësinë 500-600 metra
shtrihet brezi i makjeve mesdhetare (mare, shqopë, xina,
kurse në lartësinë 500-600 metra deri në lartësinë
900-1100 metra shtrihet brezi i dushkut. Mbi këtë
lartësi e deri në 1300-1400 metra, shtrihet brezi i ahut
dhe i halorëve). Nga poshtë duket se maja e Dajtit është
krejt e zhveshur. Në anën lindore, për shkak edhe të
rreshjeve më të pakta dhe tenperaturave më të ulëta,
shtrírja vertikale e bimësisë duket se pëson ndryshime.
Brezi i makjeve është më i kufizuar, ndërsa krahas
dushqeve rritet dhe gështenja e drurë të tjerë, të cilat
nuk vërehen në shpatin perëndimor. Në fakt, kanë qenë
këto arsyet, që Dajti për shkak të natyrës piktoreske
dhe klimës malore të shëndetshme të përmbushë kaq vlera
të mëdha turistike. Për këtë arsye, ai nga Shkalla e
Tujanit dhe deri tek Qafa e Priskës duke përfshirë një
hapësirë në të dy faqet e tij me sipërfaqe deri 3500 ha
është shpallur park kombëtar.

Para Dajtit
Të dy at e bir, që pak nga pak zbulohen, më thonë se
janë nga Gramshi. Duket se një gjë jo e zakonshme i mban
këtu. I has shpesh për gjithë ditën, më vonë. Të
çuditshëm shqiptarët. E, pasi e ke përshkruar këtë vend
dhe me invers kthehesh nga një rrugë e shtruar, të duhet
sërisht që të kthehesh në rrugën e kthimit. Në Qafë
Priskë sërish, por këtë herë të zbresësh dhe këtë herë
që të detyroshesh të futesh në Parkun e madh Kombëtar të
Dajtit. Nuk ka ndryshuar ndonjë gjë e madhe veç klubeve
të pafundme, që kanë mbirë nga të dy anët e rrugës dhe
pak të veçuar nga njëri-tjetri. Pronarët e rinj, shumë
syresh vendalinj, pas hapjes së teleferiku i kanë bërë
një element më shumë. Ata kanë dërguar furgonat, të
cilët marrin “free”, klientët që zbresin të mrekulluar
nga Teleferiku. Që nga Panorama, Gurra..., Shelgu, etj.
të gjithë klubet bëjnë konkurrencën e tyre me makina për
kryeqytetasit. Por, nuk shkojmë deri aty.
Në të djathtë, pak kilometra nga fusha e Dajtit, një
shigjetë dhe njoftimet e disa arkeologëve më kanë bërë
të qartë se ku është një nga kalatë e vjetra të zonës.
Mbase ajo që i ka dhënë kryeqytetasve emrin e tyre.
“Tirana vjen nga Tirkan. Tirkan ka qenë një kështjellë
në shpat të malit të Dajtit. Akoma ekzistojnë rrënojat e
kësaj kështjelle të lashtë që daton në fillimin e
shekullit të parë para lindjes së Krishtit, e cila
mendohet të ketë qenë kështjella që historiani bizantin
Prokop (shek.VI), e quan kështjella e Tirkanit”, thuhet
në literaturë. Kalaja e mbetur që ndodhet rreth 400
metra në të përpjetën e një rruge përmes dushqeve dhe
ahishteve është zhgënjyese. Pak rrënoja, që i ka mbuluar
një myshk i harlisur, e ku koha ka vënë vulën e saj,
duke i errësuar frikshëm. Një arkeolog ka vënë një
shigjetë për ata që vinë më pas. Asgjë e veçantë tjetër.
Mbi të shikoj një platformë pak 50 metra, që përbën një
mur me gurë të lidhur jo mirë. Dhe, i vetmi element i
kalasë, që sërish nuk vlen për të identifikuar formën-
është një platformë në formë harku, në një nga këndet. E
çuditshme është se asnjë nga banorët nuk e njeh, përveç
një plaku, që ka bërë një restorant me një emër si
“Shelg...” në buzë të rrugës. Nuk vjen deri më sipër.
Por, na sqaron me kujdes. Një moshatar (e has
krejtësisht vetëm në rrugë me sopatë), që më bën si
kopetent dhe që pretendon se e njeh zonën, nuk di asgjë.
Çuditet dhe bën sikur dëgjon diçka për kalanë. Në fund i
kuptoj interesin dhe pse begenisi të vijë me mua në
rrëpirën me 45% pjerrësi. “A thua ka të fshehur
gjëkafshi këtu, ndopak flori”, më thotë. “Kot nuk ke
ardh”, më shkel syrin me marifet. Më duhet t’i shpjegoj
gjatë se nuk ma merr mëndja, por edhe se nuk më ka
shkuar ndonjëherë ndërmend...E shikoj pak me siklet por
banorët dyshojnë për çdo gjë. Ngaqë, mbase në kohët para
viteve ‘90, askush nuk i linte të bridhnin si donin
këtej. Një gjë të tillë me sa duket ka funksionuar dhe
për dyshimtarin, që kam përballë.

Tek Hani
Njësoj këtë dyshim e kam hasur tek Han, gati 100 vjet më
parë. “Një detyrë tjetër që duhet të zgjidhja në Tiranë
kishte të bënte me porositë që kisha marrë lidhur më
fosilizimet. Duke qenë se për shkak të stinës së
pashëndetshme...nuk kisha kohë, Seit Beu, vëllai më i ri
i mydirit të atyshëm, tek i cili unë pata rastin të njoh
një djalosh shumë të kulturuar, i cili jo vetëm ishte
një filolog i gjuhëve persiane dhe arabe...dhe fliste
një frëngjishte te admirueshme, më rekomandoi si burime
të pasura fshatrat Surrel dhe Priskë që ndodheshin dy
orë në juglindje të Tiranës, pasi atje vetë së bashku me
një mikun e tij natyralist nga Stambolli, kishin nxjerrë
një pllakë afërsisht dy këmbë të gjatë me skeletin e një
ngjale të mbajtur në gjëndje të mirë, skeleti i të cilës
tani ndodhet në Muzeun e Shkencave Natyrore të
Stambollit”.
Kuptohet se shqiptarët të alarmuar nuk i tregojnë asgjë
dhe Hani i braktis fosilet për të vazhduar rrugën në
drejtim të Matit, por megjithë dështimin është i kënaqur
sepse me aq sa e lejonin kushtet ka përcaktuar rrjedhën
e Erzenit. E njëjta gjë më ndodh me Ilirin (mëdyshuesin
që heton për çdo gjë), por jam i kënaqur që kemi shkuar
në kalanë e vjetër, ndërsa i lë në dorë, që të më
shpalosë të gjithë erudicionin e tij kallp për florën e
vendit. Për çudi më rezulton një vëzhgues i hollë, pak
më vonë, sepse më tregon barishtet, por edhe llojet e
ndryshme që i shërbejnë shëndetit tonë.

...Dajti si argëtim
Ndahemi si miq. Kohët e fundit është shtuar gjindja në
mal, më thotë, duke u ndarë. “Këtu ndahemi”.
Por kur zbresim nga kalaja dhe kthehemi për tu bashkuar
me njerëzit, asgjë nuk të ngjall ndonjë gjë të veçantë.
Ka ikur bora, ndërsa falë një punë kaotike të pronarëve,
Dajti është një atraksion i veçantë. Një vend kaotik,
gjithsesi dhe njerëz, që sapo zbresin gjenden krejt të
çorientuar. Sidomos ata që e kanë përherë të parë. Vetë
ndaloj para derës së jashtme të stacionit të
teleferikëve, ku janë tre kuaj dhe një kaloshinë. Në
njërën syresh është Xhevati. Eshtë i paqëm dhe në pak
momentet që rri me të më tregon pak me keqëardhje se:
“Isha vetëm para gjashtë vjetësh. Tashmë kanë ardhur të
gjithë. Nuk qahem”.
Ky burrë vjen çdo ditë në dimër, në verë, për të nxjerrë
të përditshmen. Dhe, është i kënaqur, sepse ka punuar
gjithmonë dhe ia ka dalë. Ky është realiteti i tij në
kapitalizëm dhe mënyra sesi ai e përballon jetën.
Nga tej ku hedh sytë qëndron i vdekur me basorelievet e
tij gjigande ish kampi i pionerëve. Një qen i stërmadh,
vëlla kobzi i Cerberit, më hungërin frikshëm “Pate fat”-
më thotë me një humor të zi, një burrë që përtej. Askush
nuk e thotë pse hesht prej kaq kohësh .
Në fakt, ka të drejtë. Kam shpëtuar. Ose kështu i dukem
një rojtari, që më shikon fodull që andej. Xhaviti më
kërkon që të kthehemi bashkë. Por, që ta pres deri
matanë orës pesë, kur ka ikur dhe udhëtari i fundit me
teleferik, nuk më duket shumë e arsyeshme. Dua të provoj
dhe gastronominë e këtyre njerëzve. Të paktën të
argëtohem pak. Rruga e kthimit është e bukur. Rend pas
Diellit, që më ikën me galopin e tij qiellor. Por,
Brasini dhe De Fausto nuk e mendonin kurrsesi të tillë
Tiranën. Këtë të shqiptarëve, të shekullit XXI, atë që
Dajti pak nga pak, do u fshihesh njerëzve....

Beteja per Dominim Boteror. USA vs. China Part II (Si dukat i vogel je, Shqiperi behu me ne!!)

People's Daily Online



China donates sports balls in Albania
July 14, 2007







China donates sports balls in Albania
TIRANA, July 13 (Xinhua) -- An Albanian high official
expressed on Friday gratitude to China for donating
1,500 sports balls in Albania, saying there is a great
potential to intensify cooperation between the two
countries in sports field.
"We are grateful for China's free aid to Albania, and
this is part of our cooperation in sports field,"
Neritan Alibali, vice minister of the Albanian Ministry
of Tourism, Culture, Youth and Sports, said at the
hand-over ceremony in a Tirana stadium.
He said China has given Albania a hand in the country's
preparation for the upcoming 2008 Beijing Olympic Games.
In June this year, China invited twenty Albanian
athletes -- boxers and track and field athletes -- to
China to receive training, and four Albanian sports
physicians will go to China in August to study, Alibali
said.
The donation includes basketballs, footballs and
volleyballs, valued at 10,000 euros (13,800 U.S.
dollars).
Tian Chang-chun, Chinese ambassador to Albania, said he
hoped these sports equipment will have an active role in
the development of Albanian sports.
This is the second donation China has made in Albania in
July. On July 2, China donated in Albania about 1,400
computer units, valued at one million euros (1.38
million dollars).

Si i thone HALLVE ne Skoteesh?

Lajm i mire me ne fund nga Lindja e Mesme!
Gazetari i BBC-se u la i lire nga rrembyesit kete jave!
Urimet me te mira familjes se Alain dhe vete atij.